Körpənin inkişafı

Yeni doğulan körpə ailə üçün və xüsusilə ana üçün yeni bir həyatdır. Körpələrin ilk günlərdə, ümumiyyətlə, yatmaq, əmmək, bayıra çıxma və sidiyə çixmadan başqa hərəkətləri yoxdur. Yalnız yeni tanış olduğu bu dünyanı kəşf etməyə başlayaraq, onun üçün çox yeni olan yaşamağı öyrənməyə çalışır. Dünyanı əvvəlcə gözləriylə, sonra əlləriylə, sonra qıçlarıyla kəşf etməyə başlayır. İlk günlərdə yalnız varlığıyla həyatınızda olduğunu düşündüyünüz körpənizin ailənizə qatılmasıyla birlikdə əslində ana və atasına çox təsir edər. Doğulduğu andan etibarən çarəsiz olan körpəniz sizin diqqətinizə və sevginizə möhtacdır. Sizdən asılı olan, özünə xas xüsusiyyətləri və davranışları olan körpənizin bəslənmə, uyğunlaşma, ağlama vərdişləri də özünə məxsusdur. Xarici görünüşü ətrafınızdakıların körpələrindən çox fərqli olduğu kimi, inkişaf müddətləri də fərqli olacaqdır. Doğumdan sonrakı müddətdə sağlam körpələr nələri edə bilər, nələri edə bilməz, nələri anlayar, nələrə reaksiya verər? Birinci aydan iyirmi dördüncü aya qədər hər sağlam körpənin inkişafını birlikdə öyrənək.

1-ci ay Üzüstə olarkən başını yüngülcə qaldırar. İməkləmə hərəkətləri edər. Əli yumruq şəklində möhkəm sıxar. Səsə reaksiya verər (göz qırpma, hərəkət, sıçrama). İnsanın üzünə baxar. 2-ci ay Başını 90 dərəcəlik bucaq altında tutar. Əli yumruq şəklində deyil. Əşyanı orta xəttdən irəliyə doğru izləyər. Danışdırıldıqda gülümsəyər. Ətrafı maraqla izləyər. 3-cü ay Üzü aşağı halda qolları üzərinə söykənərək gövdəsini qaldırar və başını rahatca dik tutar. Əlləri açıqdır, əşyanı tutar və özünə doğru çəkər. Qığıldayar. Tanıdığı kəslərə və əşyaya uzanar. 4-cü ay Dəstəklə oturar. Əşyanı götürmək üçün iki qolundan istifadə edər. Stol üzərindəki bir əşyaya toxunar. 5-ci ay Səsləri ayırd etməyə başlayar, zəng səsinə başını çevirər. "Aqu, aqu" deyə danışar. Ətrafını seyr etməyi sevər. 6-ci ay Üzüaşağı dönə bilər. Dəstəksiz oturar. Yatar vəziyyətdə ayağını ağızına aparar. İki əlindən ayrı-ayrı istifadə edər. Əşyanı bir əlindən digərinə keçirər. Tək hecalı səslər çıxardar. 7-ci ay Özgə insanları tanıyar.

8-ci ay Əl çalma oyununu anlayar və oynayar. 9-cu ay Ayağa qalxa bilər. Ayaqda dayanmağı sevər. Baş və işarə barmağı ilə kiçik əşyaları tuta bilər. Əmziyi tutar, barmaqları ilə yeyə bilər. Səsləri təqlid edə bilər. 10-cu ay Bəzi səsləri anlayaraq söyləyə bilər (ana, baba kimi). 11-ci ay Sözləri şüurlu surətdə söyləyər. Ətrafı qarışdırmağa başlayar. 12-ci ay Köməksiz və ya köməklə gəzər. Oturduğu yerdə öz-özünə dönə bilər. Baş və işarə barmaqlarından istifadə edər. Əşyaları təyin edər. Oyuncaqlarını əlindən buraxar. Sadə sözləri anlayar. Başqalarının hərəkətlərini təqlid edər. Geyinərkən köməkçi olar.

15-ci ay Rahatca gəzər. İməkləyərək pilləkənləri çıxar. Sadə əmrləri anlayar və əməl edər. 4-6 kəlmə söyləyə bilər. Aydın olmayan sözlər deyər. Altını islatdığı zaman anasına göstərər. 18-ci ay Qaçar, yıxılmadan oyuncağını atar. Kitabın iki-üç səhifəsini çevirər. Qaşığını dolduraraq özü yemək yeyə bilər. 7-20 kəlmə bilər. Bədənin ən azı bir hissəsini tanıyar. Əliylə göstərər. Ana-atasını təqlid edər (yer süpürmə, toz alma kimi). Digər uşaqlarla birlikdə oynaya bilər. 21-ci ay Pilləkənlə çıxa bilər. Stəkanı tutaraq su içə bilər. 3-5 bədən hissəsini tanıyar. İki sözlə cümlə qura bilər. Yemək və ayaqyolu istəklərini işarə və sözlərlə ifadə edə bilər. 24-cü ay Köməksiz pilləkəndən enib çıxa bilər. Kitab səhifələrini tək-tək çevirər. Ayaqqabısını və şalvarını çıxarar. 50 söz bilər. 2 sözdən ibarət cümlələr qurar. Mən, siz, biz əvəzliklərini bilər. Çəngəl, qaşığı rahatca tuta və istifadə edə bilər.